De bijenkast

Volgende >>

Welkom bij de bijenkast!
Hier leer je meer over het dagelijks leven van de honingbij.

Druk op de "Start"-knop om het leven in en rond de bijenkast te ontdekken.

START

Bijen leven in volken. Elk volk bestaat uit één koningin en 40 000 tot 60 000 werkbijen. In het voorjaar komen hier nog darren (mannetjes) bij die de koningin bevruchten.

Voor het opslaan van honing en stuifmeel en het onderbrengen van het broed bouwen zij raten van was. Deze was wordt door de bijen zelf "uitgezweten."

In de natuur zoeken de bijen hiervoor een holle ruimte in bv. een boom.

De imker maakt gebruik van een korf of kast.

Verder naar het menu

Maak hier een keuze over het onderwerp waarover je meer wil weten, of doe de quiz eens.

De bestuiving van bloemen

De levenscyclus van de bij

De opslag van honing

Het bijenvolk en hun nest

Quizvragen

Het voedsel van de bij is nectar en stuifmeel. Dat vinden ze in bloemen. Nectar bestaat voornamelijk uit water en suiker. Stuifmeel is een fijne, poederachtige stof en bevat eiwitten en vitaminen. Door van bloem tot bloem te vliegen blijft wat stuifmeel aan de haren op hun lichaam kleven. Zo brengt de bij stuifmeel van de ene bloem naar de andere. Dit is nodig voor de bevruchting van de bloem zodat die zaadjes kan aanmaken.

Bijen zijn bloemvast, d.w.z. dat als ze op een bepaalde bloemsoort vliegen, deze blijven bevliegen tot ze uitgebloemd zijn. Dit zorgt voor een optimale bestuiving.

Zonder bijen sterven heel wat bloemdragende planten uit. Omdat planten niet kunnen bewegen hebben ze bijen nodig om het stuifmeel van de ene bloem naar de andere te brengen. Veel planten maken zichzelf aantrekkelijk voor vliegende insecten door de kleur en vorm van de bloemblaadjes en de onweerstaanbare zoete nectar.

Om insecten te lokken produceren bloemen nectar. De nectar bevindt zich vaak diep in de bloem, zodat de insecten gedwongen worden zich langs het stuifmeel op de voorplantingsorganen van de plant te bewegen.

Bijen zorgen wereldwijd voor de bestuiving van meer dan 50% van de landbouwgewassen. Als er geen bijen meer zijn, zal er een ernstig fruit- en groentetekort ontstaan. De honingbij is de enige bestuiver die in zeer grote kolonies leeft van 30 000 tot 60 000 bijen. Daarvan is ongeveer de helft een haalbij.

Eén bijenkolonie kan op één dag miljoenen bloemen bestuiven. Bij massale bloei gedurende een korte periode, zoals bloesem in fruitgaarden kunnen enkele bijenvolken ervoor zorgen dat alle bloemen volledig bestoven worden. Mensenhanden kunnen dit werk nooit klaren.

Een honingbij begint haar leven als een paar millimeter groot eitje. De koningin legt ongeveer 1500 van deze eitjes per dag in 6-hoekige cellen van bijenwas.

Na 3 dagen kruipt er uit het eitje een larve die zich opgerold op de bodem van de cel bevindt. Daar zal ze niets anders doen dan eten. De eerste 3 dagen krijgt ze voedersap van de voedsterbijen.

Na 6 dagen is het tijd om te verpoppen. De werkbijen maken de cel met een luchtdoorlatend dekseltje dicht en na 12 dagen komt uit de pop een volwassen werkbij, klaar om haar taken binnen de bijenkorf aan te vatten: van het herstellen van de bijenkorf tot het voeden van de larven. Werkbijen doen alles behalve paren en eieren
leggen.

Mannelijke bijen: darren. De cellen waaruit de darren groeien zijn wat groter dan de cellen van de werksters. Na de verpopping doen ze er 15 in plaats van 12 dagen over om tot dar uit te groeien. Darren worden geboren uit onbevruchte eitjes. Dit is een zeldzaam verschijnsel in de natuur. De deksels op de cellen waaruit werkbijen worden geboren zijn vlak, die van de darrencellen zijn bol.

Koninginnen De cel waarin een koningin zal groeien is makkelijk te herkennen aan de vorm: de cel lijkt wat op een pinda. Koninginnen doen slechts 16 dagen over hun ontwikkeling. Ze krijgen dan ook zeer speciaal voedsel, nl. koninginne-gelei. De nieuwe koningin zal na het uitkomen trachten elke rivaal koningin te vernietigen, want er kan slechts één koningin per kolonie zijn.

Dan gaat ze op "bruidsvlucht". Ze verlaat ze de korf en spuit wat geurstof de lucht in. Darren ruiken dit parfum en vliegen zo snel mogelijk achter de koningin aan. Acht tot tien darren paren met haar en moeten dit met de dood bekopen. De koningin keert terug naar de korf en heeft nu sperma genoeg om gedurende haar twee jaar durende leven eitjes te kunnen leggen.

Een koningin doet de hele dag niets anders dan eitjes leggen, in de zomer tot wel 2000 per dag. Rond de koningin vormt zich een groepje werkbijen, die haar verzorgen en voeden met koninginnegelei. De koningin geeft een geurstof af op ieder eitje. Deze stof vertelt de bijen dat er nog een koningin is. Dat houdt ze rustig. Als er geen of weinig geurstof is, worden de bijen onrustig, en willen een nieuwe koningin.

De haalbijen zuigen vloeibare nectar uit bloemen. De bij gebruikt hiervoor haar speciale, buisvormige tong. Ze houdt een kleine portie van de nectar als voedsel voor zichzelf. De nectar wordt eerst opgeslagen in de honingmaag. De haalbijen voegen al tijdens deze foerageervluchten de eerste enzymen en goede bacteriën aan de nectar toe.

Als de honingmaag vol zit vliegen ze terug naar de bijenkast. Daar wordt het suikerhoudende sap uit de honingmaag via de mond aan de jongere bijen overgedragen. Zij zullen de honing in lege honingraten opbergen. In de honingraat wordt de honing nog verder gedroogd en ingedikt door bijvoorbeel snel met de vleugels te klappen. Verse bloemennectar bevat ongeveer 70% water, volrijpe honing bevat nog slechts 18% water.

Als de honing rijp is verzegelen de bijen elke cel met een wasdeksel. De honing dient als voedsel voor de bijen tijdens de winter, of voor wanneer de bijenkolonie behoefte heeft aan extra energie als ze een nieuw nest willen bouwen. Als de imker merkt dat de cellen verzegeld werden met een wasdeksel is dit het teken dat de honing geoogst kan worden.

De imker haalt het raamwerk met de honingraten voorzichtig uit de kast. De bijen zullen trachten hun voorraad te verdedigen. Een steek van een agressieve bij is niet zo aangenaam. Daarom dragen imkers beschermende pakken en proberen ze de bijen te kalmeren met rook voordat ze de kasten uit elkaar halen.

De imker schuift de bijen voorzichtig van de honingraat. De wasdekseltjes worden verwijderd met een speciale vork. Vervolgens plaats men de volle honingraten in een 'honingslinger', waarin de honing voorzichtig uit de raten wordt geslingerd. Wasdeeltjes, stuifmeelklompjes en andere onzuiverheden zeeft de imker uit de honing.

Eén bijenkast kan 18 tot 45 kg honing per jaar produceren. De imker, die hun voorraad afgenomen heeft, moet nu de bijen voederen, met allerlei suikers en siropen, zoda ze goed de winter doorkomen.

Een bijenkast herbergt in de zomer tot ongeveer 50 000 bijen en bevat 3 soorten bijen: één koningin, enkele honderden darren (mannelijke bijen) en de rest zijn allemaal werkbijen met verschillende taken.

Een werkbij begint de eerste drie weken van haar leven met taken binnen de kast, zoals het poetsen van de cellen, het verzorgen van larfjes en de koningin, het bouwen van nieuwe raten, het vervoeren en verwerken van nectar en stuifmeel binnen de bijenkast.

Daarna wordt ze haalbij. Na 3 weken af en aan vliegen is de werkbij compleet uitgeput en versleten. Ze is dan zo'n 6 weken oud en zoekt een plek buiten de bijenkast om te sterven. In de herfst zijn de meeste bijen gestorven. De enige taak van de overblijvende bijen is om tijdens de winter de bijenkast warm te houden. Winterbijen kunnen wel 6 of 7 maanden oud worden.

Werkbijen verzamelen het stuifmeel in stuifmeelkorfjes' die gevormd worden door haartjes op haar achterpoten. In de bijenkorf geeft ze dit aan de andere bijen, die het opslaan. De nectar is te waterig om opgeslagen te worden. De bijen kneden de druppels nectar tussen hun kaken om het water te verwijderen. De nectar verandert zo in honing die ze opslaan in een honingraat. De honing en het stuifmeel houden de kolonie in leven gedurende de winter.

Bijen gebruiken was uit hun wasklieren om de zeszijdige cellen te maken. In de bijenkasten hangen de raten aan de houten raamwerken die gemakkelijk door de imker uit de kast geschoven kan worden. Honingraten bestaan uit cellen voor de opslag van honing, in de broedraten worden de honingbijen grootgebracht. Zodra een bij de broedcel heeft verlaten, maken werksters de cel schoon om opnieuw te gebruiken.

Uit onderzoek blijkt dat deze zeshoekige buizen de meest efficiënte vorm zijn voor de honingraat. Ze gebruiken minder was dan andere vormen voor dezelfde inhoud. Zeshoekige buizen gebruiken 18 % minder was dan driehoekige buizen en 7 % minder dan vierkante buizen.

Als het volk te groot wordt of de koningin te zwak versliest ze de controle over haar werksters. De werkster reageren door een nieuwe koningin groot te brengen. Wanneer deze nieuwe koningin heeft gepaard wordt de oude koningin verdreven. Ze neemt duizenden trouwe werksters mee en vliegen als een dichte tros weg. Verkennersbijen gaan op zoek naar een nieuwe plek om een nest te bouwen. Een imker kan zo'n zwerm onderscheppen om in een nieuwe kast onder te brengen.

Welkom bij de bijenkast!
Hier leer je meer over het dagelijks leven van de honingbij.
Druk op de "Start"-knop om het leven in en rond de bijenkast te ontdekken.